Piller, günlük hayatta kullanılan taşınabilir pek çok elektronik cihazın temelinde yer alır. Televizyon kumandalarından cep telefonlarına kadar pek çok cihaz piller sayesinde çalışma sağlar. Piller; biçim, kapasite, yapı ve kullanım alanları sebebiyle oldukça çeşitlidir. Bu sayede kullanım amacına uygun farklı pil çeşitlerine kolayca ulaşılabilir. Gelin, piller ve pil çeşitleri hakkında daha fazlasına beraber göz atalım.
Piller, içerisinde yer alan kimyasal enerjinin doğrudan elektrik enerjisine dönüştürülüp kullanılabilmesini sağlayan taşınabilir enerji depolama birimleridir. İçerisinde çeşitli kimyasalların yer aldığı piller, elektrik enerjisini kimyasal olarak depolar. Bu kimyasalların tepkimeye girmesi sonucu ise elektrik enerjisi açığa çıkar ve pil görevini yerine getirir.
Pil, taşınabilir enerji depolama birimi olarak bilinir. Pilin görevi, ,çerisinde depolanan kimyasal enerjiyi, çeşitli kimyasal reaksiyonlar gerçekleştirerek elektrik enerjisine dönüştürerek devreye iletmedir. Farklı biçim ve yapıdaki piller; kumandalar, oyuncaklar, bilgisayarlar, tabletler, cep telefonları ve hatta elektrikli araçların da dahil olduğu geniş bir kullanım alanına sahiptir.
Pillerin içerisinde yer alan kimyasallar, çeşitli kimyasal reaksiyonlar sonucu elektrik enerjisini açığa çıkarır. Böylece içerisinde kimyasalların depolandığı piller, elektrik enerjisi sağlayabilir hâle gelir. Pilin içerisinde yer alan kimyasallar, tepkimeye girmeye devam edebildiği müddetçe elektrik enerjisi açığa çıkmaya devam eder. Belirli bir süre sonrasında kimyasal reaksiyon için yeterli kaynak kalmaz ve pil tükenmiş olur. Tek kullanımlık piller için durum böyle olsa da şarj edilebilir pillerin işleyişi farklıdır. Şarj edilebilir pillerin enerji üretim potansiyeli sona erdiğinde elektrik akımı uygulayarak kimyasal reaksiyon tersine döndürülür. Böylece pil yeniden elektrik enerjisi açığa çıkarabilir.
Piller kullanım alanlarına, kimyasal yapılarına, boyutlarına ve kapasitelerine göre çeşitli sınıflara ayrılır. Bugün bir pil satın almak istediğinizde AA, AAA, C, D, CR2032 ve LR44 gibi düğme piller gibi çeşitli pil boyutları ve isimleri ile karşılaşabilirsiniz. Kullanılacak cihaza göre biçimleri değişen pillerin aynı zamanda kimyasal yapıları, kapasiteleri ve güçleri de farklılık gösterir. Pil çeşitleri isimleri, pilin içerisinde barındırdığı kimyasallara göre değişiklik gösterir. Şu anda kullanılan pil çeşitleri şarj edilmeyen, şarj edilebilen ve düğme piller olarak 3 grupta toplanır. Bu piller şu şekilde açıklanabilir:
Şarj edilmeyen piller, adında anlaşılabileceği gibi tek kullanımlıktır. Birincil (primary) piller olarak da bilinen şarj edilmeyen pillerin içerisindeki kimyasal reaksiyon sonlandığında bu durumu tersine çevirmenin bir yolu yoktur. Şarj edilebilir pillere göre çok daha uygun maliyetli seçeneklerdir. Bu piller, düşük enerji tüketimine sahip elektronik cihazlarda kullanım için uygundur. Örneğin; saat ve kumanda gibi cihazlara uzun süre boyunca güç sağlayabilirler.
Şarj edilmeyen pil türlerinden bazıları ise şöyledir:
Çinko piller, en yaygın biçimde kullanılan pil tipleri arasında yer alır. Duvar saati, fener, kumanda gibi cihazlarda kullanılır.
Alkalin piller, çinko pillerle kıyaslandığında daha fazla enerji depolayabilme özelliğine sahiptir. Güç ihtiyacı yüksek olan elektronik aletlerde kullanılır. Alkalin pilleri radyolar, dijital kameralar, oyunlar gibi aletlerde görebilirsiniz.
Tek kullanımlık ancak uzun ömürlülüğü ile sıklıkla tercih edilen lityum pillerin en yaygın kullanımları arasında bilgisayar anakartları yer alır.
Şarj edilebilir piller, içerisinde gerçekleşen kimyasal tepkime sonlandığında ve elektrik enerjisi sağlanamadığında bu durumun tersine çevrilme imkânının olduğu pillerdir. İkincil (secondary) piller olarak da bilinen şarj edilebilir pillere, belirli miktarlarda ters elektrik akımı verildiğinde pilin içerisindeki kimyasal tepkime tersine çevrilir. Bu işlem pillerin yeniden elektrik enerjisi üretmesini sağlasa da her kullanımda pilin kapasitesinde bir miktar azalma meydana gelir. Şarj edilebilir piller, şarj edilemeyenlere kıyasla daha pahalıdır. Ancak yine şarj edilemeyen pillere kıyasla doldur boşalt yapılarak tekrar tekrar kullanılabildikleri için çok daha uzun ömürlüdür.
Şarj edilebilir pil türleri şöyle sıralanabilir:
Li-Ion piller, şarj edilebilir piller içerisinde en yaygın kullanıma sahip olan türdür. Modern akıllı telefonlar, tabletler ve taşınabilir bilgisayarlarda bu türden piller kullanılır.
Lityum-iyon pillerle benzer kullanım alanlarına sahiptir. Kimyasal yapısı gereği son derece yanıcıdır. Bu sebeple kullanım sırasında daha dikkatli olunmalıdır.
Yüksek kapasiteli pillerdir. Cihazların uzun süre kullanımına imkân verir. Ancak bekletildiği zaman içerisinde depolanan enerjide kayıplar yaşanabilir.
Ni-Mh pillere kıyasla çok daha düşük enerji depolama kapasitelerine sahiptir. Bekletildiği zaman enerji kaybına uğramamasından dolayı aktif olarak kullanılan seçenekler arasında yer alır.
Düğme pil çeşitleri ve yapıları değişiklik gösterse de genel olarak yuvarlak, yassı formdadır. Düşük güç gerektiren cihazlara uzun süreler boyunca güç sağlayabilirler. Bilgisayar anakartları, kol saatleri, tartı, süs eşyaları gibi çeşitli cihazlarda kullanılan düğme piller oldukça geniş bir kullanım alanına sahiptir. Çoğunlukla şarj edilmeyen yapıda olmalarına rağmen şarj edilebilir düğme piller de mevcuttur.
Dimmer devresi, alternatif akım kaynaklarıyla çalışan elektrikli cihazların gücünü ayarlamaya yarayan bir kontrol sistemidir. Dimmer devresi, ışık şiddetinin kontrol edildiği aydınlatma sistemlerinde sıklıkla kullanılır. Bu devre sayesinde ampullerin parlaklığı istenilen seviyeye getirilebilir.
Çeşitli sensörlerle donatılmış bir ölçüm cihazı olan avometre, direnç, akım, voltaj, frekans, gerilim ve kısa devre gibi elektriksel parametrelerin ölçümünü yapar. Çok sayıda değeri ölçebildiği için multimetre olarak da adlandırılan cihazın hem analog hem de dijital modellerini bulmak mümkündür.
Türkçe karşılığı düzdöner olan jiroskop, açısal hızı ve yönelimi ölçen bir çeşit cihazdır. 19. yüzyılda keşfedilen jiroskop, açısal momentum ilkesi ile çalışır ve dünyanın eksenine göre yönelim yönünü sabit tutar.
Endüstriyel otomasyon, metal nesnelerin hassas ve temassız algılanmasını gerektirir. Özellikle modern fabrikalarda, araba üretiminde veya robotlarla çalışırken metal parçaların yerini bulmak oldukça önemlidir.
Fosil grubu yakıt ihtiyaç duymayan elektrikli araçlar, çevre dostu olmasıyla öne çıkar. Maliyet açısından avantajlı olduğu için yoğun ilgi gören elektrikli araç modellerinde şarj edilebilir devasa bataryalar yer alır.
2003 yılında gömülü sistemler için geliştirilmiş olan FreeRTOS, gerçek zamanlı ve açık kaynaklı bir işletim sistemidir. Düşük güçle çalışan küçük ölçekli cihazlarda kullanılan FreeRTOS, en çok mikrodenetleyicili sistemlerde kullanılır.
Yakın Alan İletişimi anlamına gelen NFC, kablosuz iletişim sağlayan yeni nesil bir teknolojidir. İki elektronik cihaz arasında kablosuz iletişim kurulmasını sağlayan NFC, genellikle maksimum 4 cm mesafede çalışır.
Elektrik sistemlerinde şebeke hattından gelen dalgalı voltajı düzenleyen modüle “voltaj regülatörü” denilir. Voltaj regülatörleri sayesinde değişen voltajlar stabil hale geldiği için hem devredeki diğer modüller hem de devreye bağlı cihazlar düzenli çalışır.
TR − TL
