Mühendislikten tıbbi uygulamalara kadar farklı alanlarda kullanımına ihtiyaç duyulan osiloskoplar, sahip oldukları teknoloji bakımından oldukça gelişim göstermiş olsa da halen kullanım amaçları için en doğru ölçüm cihazıdır. 1920’li yıllarda katot ışın tüplerinin geliştirilmesine takiben laboratuvar ortamında kullanılan osiloskoplar üretildi. Uzun yıllar katot ışın tüpleri, mıknatıslar gibi parçaların yer aldığı analog modeller kullanılırken günümüzde bilgisayarlara bağlanabilen osiloskoplar yaygın bir şekilde kullanılır hale geldi.
Elektrik ve elektronik alanında önemli bir yeri bulunan osiloskop hakkında bilgi sahibi olmak isterseniz gelin, detayları inceleyin.
Osiloskoplar, devredeki elektrik geriliminin zamana göre değişimlerinin ölçen ve bu ölçümü grafiksel olarak gösterme özelliğine sahip cihazlardır. Bir elektrik akımını ölçmek istediğinizde voltmetre kullanımı aklınıza ilk gelen yöntem olabilir. Ancak osiloskoplar devredeki gerilime dair büyüklük ve yön bilgisinin dışında, gerilimin zaman bağlı olarak değişimini de gösterir. Üstelik bu değişimi x ve y eksenlerinin bulunduğu iki ekseni bir grafik üzerinde gösterir. Böylelikle osiloskop kullanarak, ölçüm gerçekleştirilen devredeki elektrik sinyallerinin zamana bağlı olarak ne şekilde değişiklik gösterdiğine dair daha doğru ve anlaşılır bir veri elde edilebilir.
Osiloskoplar, her ne kadar kullanımı yavaş yavaş ortadan kalksa da analog ve daha güncel teknolojilerle donatılmış dijital osiloskoplar olmak üzere iki farklı türde karşınıza çıkar. Hem yeni bir osiloskop edinmek hem de çalışmalarında daha modern bir sistem kullanmak isteyenler dijital osiloskop çeşitleri tercih eder. Osiloskopların yapısı ve kullanım amaçları analog ve farklı çeşitte dijital osiloskopların üretilmesine neden olmuştur.
Analog osiloskoplarda katot ışın tüpü ve elektron saptırıcı bobinler gibi çeşitli donanımların yer aldığı cihazlardır. Cihaz tarafından ölçülen elektrik sinyalleri, katot ışın tüpü yardımıyla ekrana yansıtılır. Eski tüplü televizyonlara benzer bir teknolojiye sahip bu cihazlar devreden geçen gerilimi gerçek zamanlı ölçümler ile grafiksel olarak ekrana yansıtır.
Dijital osiloskoplar ise analog öncüllerinin yerini alan ve onlardan çok daha yetenekli ölçüm cihazlarıdır. Gelişmiş özelliklerle donatılmış dijital osiloskoplar, devreden ölçüden değerlerin dijital olarak ölçülmesi ve sonrasında ölçümlerin grafiksel olarak gösterilmesi prensibiyle çalışır. Analog osiloskoplardan farklı olarak ölçülen değerler cihaz hafızasında depolanır, sonrasında işlenerek grafiksel olarak ifade edilir. Bu özelliği sayesinde ölçümlerin tamamı kaydedilebilir ve istenirse farklı ölçümler birbirleri ile kıyaslanabilir. Ölçümün dijital olarak gerçekleştirilmesi analog osiloskoplara kıyasla çok daha yüksek doğruluk ile ölçüm yapılmasını sağlar.
Dijital osiloskopların büyük bir çoğunluğu üzerinde LCD veya TFT dijital ekranlar barındırır. Dijital osiloskop sınıfına giren bilgisayar bağlantısına imkan sunan USB osiloskoplar ise ekran barındırmasada bilgisayar ile veri alışverişi gerçekleştirebilmesi açısından çok daha kullanışlıdırlar.
Osiloskoplar oldukça yetenekli cihazlardır. Bağlandıkları elektrik devresine dair pek çok bilgiyi kullanıcıya sunar. Bir osiloskop ile ölçüm gerçekleştirebileceğiniz bazı değerler ise şöyledir:
Osiloskoplar bir devreye bağlandığında, devredeki gerilimin zamana göre değişimini yansıtan bir grafik oluşturur. Grafikte x yani yatay eksende zaman değeri gösterilirken y yani dikey eksende ise ölçülen sinyalin şiddeti gösterilir.
Grafiği amaca en uygun hale getirmek için ayarlama yapmayı sağlayan osiloskop tuşları yer alır. Osiloskopların genelinde yer alan Volts/Div olarak belirtilen ayar ekranda bulunan her bir dikey karenin kaç V gerilimi temsil edeceğini belirler. Secs/Div ayarı ise yataydaki her bir karenin ne kadarlık bir zamanı belirteceğinin ayarlanmasını sağlar. Bu değer saniye, milisaniye veya mikrosaniye gibi değerler olabilir. Bu iki temel ayarın yanı sıra AC/DC kuplaj seçimi, yatay ve dikey konum ayarları, belirli bir gerilim seviyesinden sonrasında ölçümü başlatmak için tetikleme ayarları çeşitli yardımcı ayarlar bulunur.
Osiloskopların ölçüm sırasında devreye nasıl bağlanması gerektiği en çok sorulan sorular arasında yer alır. Yapıları gereği osiloskopların iç direnci oldukça yüksektir. Bu sebeple ölçüm amacıyla bir osiloskop kullanımı için cihaz devreye paralel bir şekilde bağlanmalıdır. Seri bağlanması durumunda ise bağlandığı devredeki akımı engeller ve ölçüm gerçekleştirilemez.
Osiloskopları devreye bağlamak için osiloskop probu adı verilen bağlantı kabloları bulunur. Genellikle cihaza BNC olarak adlandırılan konnektör tipiyle bağlanan problar, devre üzerinden kolaylıkla ölçüm yapılmasını sağlayacak yapıdadır.
Osiloskop alırken göz önünde bulundurmanız gereken en önemli konu, hangi amaçla kullanacağınızdır. Profesyonel kullanım amacıyla üretilen osiloskop fiyatları değişebilir. Eğer hobi amaçlı veya yarı profesyonel bir kullanım için ihtiyaç duyacağınız osiloskop fiyatı çok daha uygun olacaktır. Dikkat etmeniz gereken bir başka konu ise ölçüm kabiliyetidir. Fiyatıyla birlikte osiloskopların ölçüm kabiliyeti ve hassasiyeti de değişiklik gösterir. Siz de seçeneklere göz atarak kullanım amacınıza ve bütçenize göre tercih yapabilirsiniz.
Çeşitli sensörlerle donatılmış bir ölçüm cihazı olan avometre, direnç, akım, voltaj, frekans, gerilim ve kısa devre gibi elektriksel parametrelerin ölçümünü yapar. Çok sayıda değeri ölçebildiği için multimetre olarak da adlandırılan cihazın hem analog hem de dijital modellerini bulmak mümkündür.
Türkçe karşılığı düzdöner olan jiroskop, açısal hızı ve yönelimi ölçen bir çeşit cihazdır. 19. yüzyılda keşfedilen jiroskop, açısal momentum ilkesi ile çalışır ve dünyanın eksenine göre yönelim yönünü sabit tutar.
Endüstriyel otomasyon, metal nesnelerin hassas ve temassız algılanmasını gerektirir. Özellikle modern fabrikalarda, araba üretiminde veya robotlarla çalışırken metal parçaların yerini bulmak oldukça önemlidir.
Fosil grubu yakıt ihtiyaç duymayan elektrikli araçlar, çevre dostu olmasıyla öne çıkar. Maliyet açısından avantajlı olduğu için yoğun ilgi gören elektrikli araç modellerinde şarj edilebilir devasa bataryalar yer alır.
2003 yılında gömülü sistemler için geliştirilmiş olan FreeRTOS, gerçek zamanlı ve açık kaynaklı bir işletim sistemidir. Düşük güçle çalışan küçük ölçekli cihazlarda kullanılan FreeRTOS, en çok mikrodenetleyicili sistemlerde kullanılır.
Yakın Alan İletişimi anlamına gelen NFC, kablosuz iletişim sağlayan yeni nesil bir teknolojidir. İki elektronik cihaz arasında kablosuz iletişim kurulmasını sağlayan NFC, genellikle maksimum 4 cm mesafede çalışır.
Elektrik sistemlerinde şebeke hattından gelen dalgalı voltajı düzenleyen modüle “voltaj regülatörü” denilir. Voltaj regülatörleri sayesinde değişen voltajlar stabil hale geldiği için hem devredeki diğer modüller hem de devreye bağlı cihazlar düzenli çalışır.
Uydu haberleşme sistemi, sinyal iletimi sağlayan çeşitli bileşenlerden meydana gelen bir iletişim teknolojisidir. Bu sistem kapsamında dünyanın yörüngesine yerleştirilmiş çok sayıda uydu bulunur.
TR − TL
