Hesabım
Şifremi Unuttum
Kayıt Ol
Lojik Kapılar Nedir?
01.10.2024

Lojik Kapılar Nedir?

Lojik kapılar, bir ya da birden fazla girişe ve tek çıkışa sahip elektronik devrelerdir. Lojik devre veya mantıksal kapı olarak da bilinirler. Lojik kapılar, temel elektronik bileşenler olan diyotlar ve transistörlerden oluşur. Giriş ve çıkış hatlarına sahip olan devreler belirli bir mantıkta çalışır. Kısaca lojik devreler, Boolean Fonksiyonları’ndan yararlanarak girişten aldığı veriler ile mantıksal sonuçlar ortaya koyar.

Lojik Kapı Devreleri Nelerdir?

İşlevselliği açısından farklı lojik kapı devreleri bulunur. Bu devreler lojik kapı sembolleri ile formülize edilir. Genel anlamda 3 adet lojik kapılarla devre tasarımı mevcuttur. Genel hatlarıyla lojik kapılar ve doğruluk tabloları şunlardır:

VE (AND) Kapısı

Logic kapılar VE devresi; iki veya daha fazla girişe ve bir çıkışa sahiptir. Kapı devresi “Y= A . B” formülü ile ifade edilir. Mantık olarak iki giriş anahtarı da kapalı olmadan ya da başka bir deyişle tüm giriş değerleri “1” olmadan elde edilen çıkış değeri “1” olamaz. VE devresinin doğruluk tablosu şöyle sembolize edilebilir:

VEYA (OR) Kapısı

VEYA kapıları, İki ya da daha fazla giriş ve bir çıkış hattına sahiptir. VEYA devresi, paralel bağlı iki anahtar şeklindedir. Bu kapıda “1” sonucunu almak için girişlerden herhangi birinin “1” olması yeterli olur. Bu devre Y= A + B ile gösterilir. VEYA kapısının doğruluk tablosu şu şekildedir:

DEĞİL (NOT) Kapısı

Değil kapısının bir giriş ve bir çıkış hattı bulunur. Bu nedenle formülü, Y = A ile ifade edilir. Bu devrelerde giriş ile çıkış değerleri ters şekilde çalışır. Bu bağlamda girişi “1” olan devrenin çıkışı “0” değerinde, girişi “0” olan devrenin çıkış değeri ise “1”’dir. DEĞİL kapısının doğruluk tablosu ise şu şekildedir:

Türetilmiş Lojik Kapı Devreleri

Lojik devreler, 3 temel türden oluşsa da bu türlerden türetilmiş 4 kapı devresi daha bulunur. Bunlar ise şu şekildedir:

VE DEĞİL (NAND) Kapısı

VE DEĞİL kapısının iki veya daha fazla giriş ve bir çıkış hattı mevcuttur. Bu devre "VE" ile "DEĞİL" fonksiyonun birleşimi olarak kabul edilir. Bu devre kapısından "VE" fonksiyonundan oluşan çıkışların tam tersi elde edilir. Formülü ise Y = (A . B)' şeklindedir. Yani girişlerin hepsi "1" ise çıkış "0" olur. Bunun dışındaki tüm olasılıklarda ise "1" çıkışı elde edilir.

VEYA DEĞİL (NOR) Kapısı

İki ya da daha fazla giriş ve bir çıkış hattı olan bir devre kapısıdır. "VEYA" fonksiyonunun "DEĞİL" ile birleşmesinden oluşur. "VEYA" fonksiyonundan meydana gelen çıkışların tam tersi sonucuna dayanır. Girişlerin hepsi "0" ise çıkış "1" değerini alır. Bu durumun dışında kalan bütün durumlar "0" çıkış sonucunu verir. Devre formül olarak Y = (A + B)' olarak gösterilir.

ÖZEL VEYA (XOR) Kapısı

İki veya daha fazla giriş ile bir çıkış hattını barındırır. "VEYA" devresinden tek bir özellik ile ayrılır. Bu devreyi "VEYA" kapısından ayıran fark, tüm girişler "1" iken çıkış değerinin "1" yerine "0" olmasıdır. Y= A' . B + A . B' şeklinde bir formüle sahiptir.

ÖZEL VEYA DEĞİL (XNOR) Kapısı

ÖZEL VEYA DEĞİL devresinin de iki veya daha fazla giriş ve bir çıkış hattı vardır. Bu devre "ÖZEL VEYA" devre sisteminin tersi olarak çalışır. "VEYA" kapısından farklı olarak girişlerin hepsi "0" olursa çıkış değeri "0" değil "1" olur. Devrenin formülü, Y= A' . B' + A . B olarak ifade edilir.

Lojik Kapı Uygulamaları ve Örnekleri

Lojik kapı uygulamaları birçok sektörde görülür. Lojik kapı entegreleri pek çok farklı alandaki elektronik devrelerin düzgün bir şekilde çalışmasını sağlar. Lojik kapı örnekleri olarak şunlar verilebilir:

  • VE kapısı, güvenlik sistemlerinde kullanılır. VE kapıları sadece tüm sensörler aktif olduğunda devreye girer.
  • VEYA kapıları için örnek olarak aydınlatma sistemleri verilebilir. Bu sistemlerde iki farklı anahtardan birinin açık olması durumunda ışıklar yanar.
  • DEĞİL kapısı, su depolarında seviye kontrolü için tercih edilir. Depodaki su miktarının belirli bir seviyenin altına düşmesi halinde DEĞİL kapısı devreye girer ve motor çalıştırır.
  • Motorların aşırı yük koruma devrelerinde ise VE DEĞİL kapısı kullanılır. Eğer sistemde aşırı yük algılanırsa motor otomatik olarak durur.
  • VEYA DEĞİL devresi ise dijital kilit sistemlerinde etkilidir. Tüm girişlerin kapalı olması durumu VEYA DEĞİL kapısının kilitlenmesini sağlar. Kilitin devreden çıkması için ise kapılardan birinin açılması yeterlidir.

Lojik devre projeleri, bu örnekler dışında daha pek çok uygulama alanında tercih edilir.

Blog Son Eklenenler
Elektrik Akımı Nedir?

Elektrik Akımı Nedir?

Elektrik akımı elektron olarak adlandırılan elektrik yüklerinin bir iletken malzeme içinde hareket etmesi sonucunda oluşan enerji akışıdır. Lambayı çalıştırmaya veya motoru hareket ettirmeye yarayan bu enerji akışı, elektron hareketi ile gerçekleşir. Elektron hareketi ise enerji kaynağının sağladığı voltaj ile tetiklenir.

Devamını Oku
01.09.2025
Işığa Bağımlı Direnç Sensörü (LDR) Nedir?

Işığa Bağımlı Direnç Sensörü (LDR) Nedir?

LDR sensör, ışık yoğunluğuna duyarlı şekilde çalışan pasif bir elektronik bileşendir. Işığın miktarına göre direnci değişen LDR sensörler, yarı iletken malzemeler kullanılarak üretilir. Ortam aydınlığı arttıkça LDR'nin direnci düşer, azaldıkça ise artar. 

Devamını Oku
26.08.2025
Fırçalı Motor Nedir?

Fırçalı Motor Nedir?

Fırçalı motor, elektrik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren bir motor tipidir. Çok uzun yıllardır endüstride ve farklı projelerde yaygın olarak kullanılır. Doğru akım (DC) ile çalışan fırçalı motor sistemi yapısında bulunan fırçalar sayesinde enerji aktarımı yapar.

Devamını Oku
22.08.2025
Filament Nedir?

Filament Nedir?

3D yazıcı teknolojisinin temel yapı taşlarından biri olan filament, üç boyutlu nesneler oluşturmak için kullanılan termoplastik hammaddedir. Genellikle makaralar halinde satışa sunulan filament çeşitleri, 3D yazıcıların ekstrüder adlı baskı kafasında ısıtılarak eritilir.

Devamını Oku
14.08.2025
Endüstriyel Nesnelerin İnterneti (IIoT) Nedir?

Endüstriyel Nesnelerin İnterneti (IIoT) Nedir?

Endüstriyel nesnelerin interneti​ olarak bilinen “IIoT” teknolojisi, internete bağlı çalışan cihazlardan alınan verileri işlemek anlamına gelir. IIoT teknolojisi gelişmiş donanımlardan oluşan platformlardan meydana gelir.

Devamını Oku
03.07.2025
AC ve DC Elektrikli Araç Şarj İstasyonu Farkları Nelerdir?

AC ve DC Elektrikli Araç Şarj İstasyonu Farkları Nelerdir?

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte günümüzde elektrikli araç kullanımı gün geçtikçe artış gösterir. Tamamen elektrikli ya da hibrid araçların şarj edilmesi konusunda AC ve DC şarj istasyonları ön plana çıkar.

Devamını Oku
01.07.2025
Dimmer Devresi Nedir?

Dimmer Devresi Nedir?

Dimmer devresi, alternatif akım kaynaklarıyla çalışan elektrikli cihazların gücünü ayarlamaya yarayan bir kontrol sistemidir. Dimmer devresi, ışık şiddetinin kontrol edildiği aydınlatma sistemlerinde sıklıkla kullanılır. Bu devre sayesinde ampullerin parlaklığı istenilen seviyeye getirilebilir.

Devamını Oku
23.06.2025
Avometre Nedir?

Avometre Nedir?

Çeşitli sensörlerle donatılmış bir ölçüm cihazı olan avometre​, direnç, akım, voltaj, frekans, gerilim ve kısa devre gibi elektriksel parametrelerin ölçümünü yapar. Çok sayıda değeri ölçebildiği için multimetre olarak da adlandırılan cihazın hem analog hem de dijital modellerini bulmak mümkündür.

Devamını Oku
16.06.2025
T-Soft E-Ticaret Sistemleriyle Hazırlanmıştır.